Een groot didactisch-fysiek aandachtspunt vooral voor improvisatie, is de ontspanning met het instrument in handen.

Ik adviseer alle muziekscholen om aan de plafonds schroefogen op te hangen waaraan men het instrument kan ophangen, zodanig dat het mondstuk recht voor de mond komt. Vaak ziet men leerlingen voorover gebukt zitten met het instrument. Het is gewoon te zwaar. Afgezien van de embouchureproblemen, belemmert het tillen van het ´zware´instrument het ontspannen spelen

Bij brassband Hosannah uit Leeuwarden attendeerde Folkert Fennema, mr. Brass himself, mij op een muzikante van hem met een spierdystrofie. Die ziekte houdt in dat het lichaam de eiwitten niet goed opspaart en slecht afdraagt voor de contracties, waardoor de spieren langzaam verlammen. Het meisje kon derhalve moeilijk meer spelen.

De ademhaling werd belemmerd door de enorme spierinspanning. Ik adviseerde hem bretels te gebruiken. Achter aan de broekriem vast en vóór om het instrument geklemd met de klemmetjes, zodanig strak dat het instrument redelijk stevig aan de borst hangt. Het meisje kon de armen en handen ook in de bretels hangen: Hierdoor was een tweeledig doel bereikt. Geen tillast, en.. vrijelijk ademhalen. De muzikante kon en kan vrijuit spelen.. Fantastisch.

Ergonomie tot Brass-ergotherapie
Voor jonge leerlingen geldt dat men alt, euphonium, baryton en zelfs bas in de bretels kan hangen. Testen met blazers van Brassband Urk (februari 2008) wezen recentelijk uit dat men vrijelijk kon bewegen, beter ademen aan de linkerkant, maar vooral, een veel betere klank kreeg. Hetgeen is te verklaren door grotere resonantie in de borstkas maar ook door het feit dat de trillingen in de lichaamsholtes direct kunnen interfereren met de staande golven en deeltonen in het instrument. Denk hierbij aan dove mensen die door een instrument te voelen, geluiden en tonen kunnen ´horen´.

Blokkade van de borstkas door spierspanning
Door het optillen en vasthouden van de instrumenten worden hulpademspieren, vooral de schouderheffers, aangespannen en de ribben worden daardoor geblokkeerd bij in-zowel als uitademen.

Bretel- resonantie
Je voelt de trillingen via de bretels en het instrument, dat tegen je lichaam is geklemd direct ,hetgeen stemming en zuiverheid sterk kan beïnvloeden. Sommigen zullen zeggen dat het veel te ver gaat, maar als je het optimale uit een muzikant wil halen moet je alle ´natuurkundige' en fysieke middelen aangrijpen. In de sport gebeurt dit al lang, maar muziek is wat dat betreft een ondergeschoven kindje. De blazerswereld is zeer conservatief, zoals iedereen weet. De ergonomie optima forma.

Een ander zeer groot voordeel is dat je jonge kinderen al grotere instrumenten kunt geven, het kost nauwelijks meer til/ en ademinspanning. Om te kunnen improviseren moet je je volledige aandacht kunnen richten op de muziek.
Daarbij zij alle hulpmiddelen geoorloofd die kunnen leiden tot een veel beter en sneller resultaat.

Het contragewicht van de trombône
Een trombonist heeft veelal te maken met de onbalans in het instrument, zowel vóór- achterwaarts als wel zijdelings. Het instrument wil door het gewicht van de coulisse naar rechts om zijn as draaien, en het kost veel kracht van elleboogbuigspieren - lange polsstrekspieren om dit tegen te gaan. Ook de schouderblad- buitenwaartsdraaiers van de bovenarm moeten relatief teveel doen. Door een extra contragewicht helemaal achteraan de trombône te bevestigen en wel aan de buitenkant links van je worden deze problemen grotendeels opgelicht. Vooral voor kinderen erg nuttig. Een zakje zand, een mooi stukje metaal etc.helpt al gauw.

En cylindrische instrumenten?
Hoe is het dan met de cylindrische instrumenten zoals trombones, trompetten, cornetten, bugels, Eb cornetten, Eb bugels etc. Die hangt men op aan het plafond, en wellicht kunnen muziekinstrumenten handelaren voor muziekscholen e.d.
een grote drie- of vierpoot ontwerpen, die naast of achter de muzikant staat opgesteld en met een standaard over de muzikant heen een elastieken band bevestigt, waaraan het instrument precies in het midden van het gewicht op wordt gehangen. Zelf gebruik ik voor de 6 uren durende training elke dag, een katrol, een verstelbaar koord met daaraan een oude binnenband van een fiets die om het instrument wordt aangebracht waardoor je absoluut niets meer tilt en louter zo drukloos mogelijk speelt. Je kunt dan exact de positie van het mondstuk, de richting van de beker etc. bepalen. Voor mensen met schouderklachten etc. dé oplossing. Voor jonge leerlingen een uitkomst,ook voor thuis, want men kan urenlang doorspelen zonder enige moeite.

Zelf speel ik de Bb -en Eb- bas staande, en plaats de bas op een standaard. Je kunt dan volledige vrij ademen, staat rechtop en buigt de hals niet af naar voren om bij het mondstuk te komen. Vaak zie je mensen gebukt over de instrumenten, zoals euphonium en bassen.

Vaak gebruik ik bretels om de bas heen om een beter contact met het instrument te krijgen. De klank is voller, minder hoge boventonen, een rondere klank, net zoals de bretels-resonantie bij alt en bariton etc. Voor studie ideaal, ook bij jonge leerlingen.

Bronnen:
Titel: Oefentherapie bij aandoeningen
Uitgever/jaar: Bohn, Scheltema & Holkema, Utrecht, 1985
Auteur: Hans Boschma